Konflikt serologiczny to niezgodność serologiczna, polegająca na braku we krwi ciężarnej antygenów krwinkowych Rh (czyli, będącej Rh-ujemnej, Rh-), które stwierdza się u ojca dziecka (Rh-dodatni, Rh+). Problem w tym układzie pojawia się, gdy dziecko odziedziczy po ojcu czynnik Rh-dodatni i dojdzie do kontaktu krwi dziecka i matki podczas porodu. W efekcie organizm matki zaczyna wytwarzać przeciwciała niszczące płód, doprowadzając do tzw. choroby hemolitycznej noworodków. Zagrożone są zazwyczaj następne dzieci, ponieważ przeciwciała wyprodukowane w pierwszej ciąży utrzymują się w krwiobiegu matki i mogą przenikać do krwi dziecka. Przeciwciała powodują niszczenie czerwonych krwinek, narasta niedokrwistość, niedotlenienie i obrzęk, co może skutkować poronieniem bądź śmiercią, zaraz po porodzie. Przypomina to reakcję po ataku wirusa – układ odpornościowy, za pomocą przeciwciał, próbuje zwalczyć nieznany obiekt o obcych cechach, klasyfikowanych jako wrogie. Jednak, w sytuacji konfliktu, organizm matczyny zwalcza rozwijający się płód, a cechą obcą jest tu obecność czynnika Rh.
Rh jak Rhesus
Niezależnie od posiadanej grupy krwi układu AB0, ludzkie czerwone krwinki charakteryzują się obecnością lub brakiem powierzchniowego białka, antygenu D. Białko to odkryto po raz pierwszy u małp Rhesus, stad zwyczajowa nazwa – czynnik Rh.
Komu grozi konflikt serologiczny?
Na szczęście, zjawisko powyższej niezgodności serologicznej jest rzadkie, dotyczy tylko kobiet, które nie posiadają czynnika Rh na powierzchni czerwonych krwinek krwi. Szacunkowo, ok 15% kobiet jest Rh ujemne, konflikt serologiczny pojawia się zatem w co dziesiątej ciąży.
Rozpoznanie
Harmonogram badań i wizyt lekarskich ciężarnych, umożliwia wykrycie konfliktu serologicznego na wczesnym etapie trwania ciąży. Ciężarne, z grupy ryzyka, mają poszerzoną diagnostykę o ocenę przeciwciał przeciwko czerwonym krwinkom dziecka, celem regularnej oceny czy nie dochodzi do wzrostu ich wytwarzania. Regularne badania krwi wraz z diagnostyką USG umożliwiają kontrolę prawidłowego rozwoju płodu i podjęcie ewentualnego leczenia.
Leczenie
Leczenie
Leczenie konfliktu serologicznego odbywa się za pomocą wewnątrzmacicznego przetaczania krwi, z użyciem krwinek pozbawionych antygenu D czy podawania ludzkich immunoglobulin, które wiążąc się z przeciwciałami matki niszczącymi płód, unieszkodliwiają je.
W sytuacji, gdy noworodek jest Rh+, w ciągu 72 godzin od porodu, matce Rh- podaje się immunoglobulinę anty-D. Jest to obowiązkowe postępowanie profilaktyczne, zabezpieczające przed powstaniem konfliktu w następnej ciąży.
Podsumowując: ciężarnym posiadającym czynnik Rh+, nie grozi konflikt serologiczny, zaś przyszłe matki będące Rh-, są narażone na jego ryzyko. W tej sytuacji, ważne jest oznaczenie czynnika u ojca dziecka, jeśli jest również Rh ujemny, nie ma zagrożenia, bo czynniki obojga są takie same (ujemne). Konflikt ma szansę zaistnieć w przypadku, gdy matka ma krew Rh-, a ojciec Rh+, a dziecko odziedziczy czynnik po ojcu.
