Choroba Alzheimera, należy do grupy chorób neurodegeneracyjnych, czyli związanych z utratą komórek układu nerwowego. Na skutek zmian w mózgu, dochodzi do zaburzeń funkcji motorycznych oraz uszkodzeń pamięci. Wobec powszechnego zjawiska starzenia się społeczeństw i faktu, iż ryzyko choroby rośnie wraz z wiekiem, zapadalność będzie coraz powszechniejsza. Obecnie szacuje się, iż liczba osób z otępieniem na świecie wynosi 24,3mln; liczba ta prawdopodobnie zwiększy się czterokrotnie do 2050 roku.
Mimo licznych programów eksperymentalnych i prób wprowadzenia nowych leków, nie ma obecnie skutecznej terapii czy jednej metody prewencji choroby Alzheimera. Czy zatem można próbować ustrzec się przed tą „chorobą zapominania”?
Medyczne czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka można prosto podzielić na modyfikowalne i takie, na które nie mamy wpływu (np. wiek, dodatni wywiad rodzinny). Z kolei, wśród modyfikowalnych wymienia się: sercowo-naczyniowe czynniki, nadciśnienie, hipercholesterolemię – wiążąc zdrowie serca z przyszłym zdrowiem mózgu. Wieloośrodkowe badania wykazują jednak sprzeczność między danymi, nie udowodniono, by profilaktyczne leczenie hipotensyjne, czy stosowanie statyn, obniżających podwyższony poziom cholesterolu, byłoby złotym standardem prewencji ch. Alzheimera.
Wiadomo, iż nałogowe palenie tytoniu, wpływa na funkcje neuronów i ich czas życia. Dodatkowo rzutuje również na spowolnienie przepływu krwi w mózgu i przyspiesza powstawanie zaników w tej tkance, stąd palenie często jest korelowane z zapadalnością na ch. Alzheimera. Cukrzyca i zespół metaboliczny, mogą również istotnie zwiększać ryzyko wystąpienia ch. Alzheimera. Redukcja zbędnych kalorii, zbilansowana dieta i ruch są czynnikami prewencji nie tylko chorób otępiennych, ale mogą poprawić jakość życia w stopniu znacznym.
A może dieta?
Pewną rolę w prewencji ch. Alzheimera przypisuje się składnikom odżywczym (brak jednak wiążących rekomendacji w sprawie ilości). Pewną rolę ochronną może odgrywać dieta bogata w witaminy: E, C, B, β-karoten, flawonoidy. Korzyści przynosi spożycie ryb i zawartych w nich kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 oraz redukcja pokarmów bogatych w homocysteinę (np. mięso). Wykazano zwiększone zdolności poznawcze u osób odżywiających się dietą bogatą w warzywa i owoce oraz orzechy.
Z prewencją ch. Alzheimera koreluje również spożywanie niedużych ilości alkoholu. Wykazano, iż umiarkowane picie czerwonego wina może działać protekcyjnie i jest związane z około 50% zmniejszeniem ryzyka dla prawdopodobnego otępienia i łagodnych zaburzeń poznawczych łącznie.
Ćwiczenia dla ciała i dla ducha
Trening mózgu, czyli czytanie, gry karciane i szachy bądź krzyżówki, obniżają ryzyko wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych. Zjawisko opisuje tzw. „hipoteza rezerwy poznawczej” – im większa aktywność intelektualna we wczesnym etapie życia, tym mniejsze jest ryzyko występowania tego upośledzenia w wieku starszym (w tym również ch. Alzheimera).
Podobne zalety przypisuje się regularnie stosowanej aktywności fizycznej. Według badań, najbardziej skuteczne są ćwiczenia aerobowe, lecz korzyść przyniosą wszystkie ćwiczenia wymagające umiarkowanego wysiłku i stosowane regularnie.
Prewencja ch. Alzheimera zależy od skumulowanego efektu składowych czynników: genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Chociaż brak jednoznacznych dowodów, warto podjąć wyzwanie i ograniczać znane czynniki ryzyka jako wpływające na ogólny stan zdrowia i potencjalnie protekcyjne w zakresie demencji.
