Oko w oko z niewidzialnym wrogiem

Układ odpornościowy jest swoistą tarczą naszego organizmu. Chroni go przed atakiem bakterii i pasożytów. Stanowi pierwszą linię obrony przeciwko infekcjom. Układ odpornościowy działa przez wyspecjalizowane narządy. Filtrują one wrogów, którzy przedostają się do tkanek naszego organizmu i reagują na nie. Fachowo nazywamy to zjawisko rozpoznaniem patogenów, powstaniem adekwatnej reakcji odpornościowej oraz eliminacją czynnika szkodliwego.

Zanim jednak nieprzyjaciele dostaną się do naszego organizmu muszą zmierzyć się z fizycznymi barierami, czyli takimi trochę pułapkami jakie stawia organizm przed patogenami. Niezależnie od miejsca wnikania wrogów (skóra, drogi oddechowe czy pokarmowe), muszą oni pokonać takie bariery jak martwe warstwy skóry lub żywe warstwy komórek nabłonkowych, wyścielające drogi układów oddechowego, moczowo-płciowego czy pokarmowego.

Zastanawiasz się, co się dzieje, kiedy nieprzyjaciel sforsuje Twoje bariery. Otóż jeżeli jest to znany Twojemu organizmowi patogen, czyli taki, który był już wcześniej w Twoim ciele – to organizm zazwyczaj ma już na niego lekarstwo. Wtedy nawet nie zauważysz, że zostałeś zaatakowany, ponieważ Twój organizm – układ odpornościowy sam zaatakuje nieprzyjaciela. W pierwszej kolejności zareagują komórki obecne na miejscu zdarzenia, to one stanową pierwszą linię obrony i odpowiadają za odporność wrodzoną. Mają za zadanie szybko pozbyć się intruzów z naszego ciała. Druga linia obrony to odporność nabyta. Nasze organizmy przechowują w pamięci tak zwane klucze do odblokowania i zniszczenia każdego patogenu jaki kiedykolwiek nas spotkał. Odporność ta, co prawda rozwija się wolno, ale jest wysoce specyficzna i charakteryzuje się zdolnością zapamiętywania patogenów, które wcześniej atakowały organizm.

Nasz układ odpornościowy nie rozpoznaje go wtedy całkowicie. Mechanizmy odporności wrodzonej nie są w stanie szybko pozbyć się nieprzyjaciela, dlatego w miejscu wniknięcia powstaje zapalenie. Charakterystycznymi objawami dla zapalenia jest gorączka, obrzęk, ból lub pokrzywka. Stan zapalny możemy podzielić na dwa rodzaje: ostry stan zapalny, który trwa krótko, od kilku minut do kilku dni i wskazuje na zapoczątkowanie obrony – odpowiedzi na czynnik infekcyjny.

Drugi z nich to chroniczny stan zapalny, który może trwać miesiące a nawet lata i zwykle wynika z obecności bakterii, które są w stanie utajenia lub aktywnie rozmnażają się w naszym organizmie. Skutkiem reakcji zapalnej zawsze jest uszkodzenie tkanek, ale nie ma się co martwić, sprawnie działający układ odpornościowy pomoże również naprawić zniszczone miejsce jak tylko pozbędzie się nieprzyjaciela ze swojego otoczenia.

Po pierwsze, prawie we wszystkich przypadkach gorączka nie jest zła. To nasz własny układ odpornościowy daje nam znak, że pracuje ciężej niż zwykle. Wiele razy gorączka o niskim stopniu nasilenia, której prawdopodobnie nawet nie zdążysz zauważyć, zabija intruza, zanim poczujesz się chory. Kiedy gorączka wzrasta, to znak, że układ odpornościowy wchodzi na wysokie obroty i chce zabić intruza, który rozpoczyna ekspansję w naszym organizmie.

Bóle mięśniowe pojawiają się z powodu substancji chemicznych uwalnianych przez organizm do walki z obcym. Gdy komórki odpornościowe wiążą się z wirusem lub bakteriami, rozbrajają wroga i ułatwiają jego trawienie. Proces ten jednak powoduje zapalenie i podrażnienie tkanek.

Wielokrotnie zbijałeś niską gorączkę za pomocą różnych środków farmakologicznych. Wyobraź sobie, że to całkowicie eliminuje całą ciężką pracę wykonywaną przez układ odpornościowy. To trochę tak, jak z irytującym kolegą z biura. Kiedy próbujesz schłodzić pomieszczenie, bo jest 30 stopni, a jemu jest zimno i za każdym razem kiedy wychodzisz on wyłącza klimę. Wkurzające prawda? Tak samo denerwujesz swój organizm, kiedy on walczy z infekcją, a Ty mu na to nie pozwalasz.

Co zatem robić? Odpocząć i pozwolić działać organizmowi swoją magią. W przypadku, gdy infekcja wymyka się spod kontroli, a wysoka gorączka nie ustępuje, należy ją zbijać lub poprosić o pomoc specjalistę.