Co wiesz o niedoborze elektrolitów?

Niski poziom potasu we krwi (hipokaliemia) jest jednym z najczęstszych zaburzeń elektrolitowych, dotykającym około 20% pacjentów hospitalizowanych. Objawy to: zmęczenie, osłabienie, drżenia i skurcze mięśni, zaparcia, wzrost ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca. W najgorszym wypadku może dojść do zatrzymania akcji serca i zgonu. Przyczyną hipokaliemii u ludzi nie przyjmujących leków na stałe może być niedobór potasu w diecie, biegunki lub wymioty, nadmierne pocenie i niski poziom magnezu we krwi. Nadmierne spożywanie coli (powyżej 4 litrów dziennie może prowadzić do poważnej hipokaliemii). Potas jest niezbędny w organizmie dla prawidłowej pracy układu nerwowego oraz mięśni. Pokarmami bogatymi w potas są: czerwone mięso, ziemniaki, pomidory, zielone warzywa liściaste, brokuły, kalafior, suszone owoce (zwłaszcza figi), orzechy, pomarańcze, banany, kiwi.

Niedobór magnezu we krwi (hipomagnezemia) może powodować zmęczenie, drżenia i skurcze mięśni, pogorszenie koordynacji ruchowej, oczopląs, utratę apetytu, migreny, a nawet zmiany zachowania. Może również dojść do zaburzeń rytmu serca. Hipomagnezemia może pogłębiać insulinooporność, która często poprzedza wystąpienie cukrzycy. Przyczynami hipomagnezemii u osób nie przyjmujących leków na stałe może być zbyt niska podaż magnezu w diecie, nadmierne spożycie alkoholu czy biegunki. Magnez nie tylko reguluje pracę układu nerwowego oraz mięśni, ma też wpływ na rozwój kości, produkcję energii, prawidłową pracę serca, unormowanie ciśnienia tętniczego i poziomu glukozy. Magnez występuje obficie w mięsie, owocach morza, zielonych warzywach, kakao i pochodnych, orzechach, pszenicy, owocach i jajach.  Takie produkty jak białe pieczywo i biały łuskany ryż pozbawione są części bogatych w magnez.

Uzupełnienie potasu bez suplementacji magnezu może nie przynosić zamierzonych efektów. Osoby z niskimi poziomami magnezu często mają również zbyt niskie poziomy potasu i na odwrót. Nadmierne spożycie soli (sodu) może powodować spadek poziomu potasu we krwi.

Hiponatremia (niski poziom sodu we krwi) jest najczęściej występującym zaburzeniem wodno-elektrolitowym. Dotyczy 20% pacjentów hospitalizowanych i co najmniej 10% sportowców uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe (np. biegaczy). Objawami niedoboru sodu są: zmęczenie, drażliwość, spadek zdolności myślenia i koncentracji, splątanie, skurcze i osłabienie siły mięśniowej, bóle głowy, utrata apetytu, nudności, zaburzenia równowagi. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do drgawek, śpiączki i śmierci. Wszechobecność soli kuchennej w pożywieniu powoduje, że niedobory dietetyczne rzadko są przyczyną hiponatremii. Jej przyczynami u osób nie przyjmujących leków na stałe mogą być: biegunki, wymioty, nadmierne pocenie, picie zbyt dużej ilości wody lub piwa. Szczególnie podczas długotrwałych wysiłków fizycznych z obfitym poceniem się, należy pamiętać o uzupełnianiu wody z elektrolitami.

Jeśli zdecydujemy się na suplementację elektrolitów za pomocą preparatów doustnych pamiętajmy o przestrzeganiu zaleceń producenta co do dawkowania, gdyż ich nadmiar również może być szkodliwy, szczególnie u osób cierpiących na choroby nerek i zaburzenia hormonalne.