Ostatnio, kiedy coraz mniej słońca, wielu moich znajomych zaczęło skarżyć się na bóle brzucha. Teoretycznie, na jesieni wszystkie problemy „żołądkowe” stają się bardziej dotkliwe. Sama tego doświadczam od lat. Zaczęłam grzebać w najnowszych badaniach z zapytaniem, czy przypadkiem ilość słońca, a co za tym idzie witaminy D i moje problemy żołądkowe nie są ze sobą jakoś połączone. Oto wynik moich poszukiwań.
Czym jest witamina D i do czego jest nam potrzebna?
Określenie „witamina D” obejmuje grupę związków z grupy steroidów wykazujących działanie przeciwkrzywicze. Największe znaczenie żywieniowe dla człowieka ma witamina D2 (ergokalcyferol) i witamina D3(cholekalcyferol). Witamina D3 (cholekalcyferol) pochodzi z dwóch źródeł. Znaczna jej część znajduje się w pokarmach (ryby, jaja, wątroba zwierzęca, produkty mleczne) i ulega wchłanianiu w przewodzie pokarmowym, a część powstaje pod wpływem promieniowania ultrafioletowego działającego na dehydrocholesterol znajdujący się w skórze. Witamina D2(ergokalcyferol) dostarczana jest do organizmu tylko doustnie w spożywanych pokarmach roślinnych oraz grzybach. Roztwory tłuszczowe stabilizują witaminę D. W środowisku beztłuszczowym w obecności tlenu obie formy witaminy D ulegają łatwo autooksydacji. Różne badania wskazują, na to, że witamina D3 ma wiele funkcji w naszym organizmie i jej niedobory mogą być jedną ze składowych wpływających na ryzyko nowotworów, chorób o podłożu immunologicznym, zaburzeń odporności, nawracających infekcji, chorób cywilizacyjnych oraz zaburzeń psychiatrycznych i chorób neurodegeneracyjnych. Wskazuje się również na to, że niedobory witaminy D3 mają wpływ na utrzymywanie się przewlekłych stanów zapalnych w organizmie.
Co łączy witaminę D z naszą mikroflorą jelitową?
Ostatnio coraz więcej badań dowodzi, że zaburzenia naszej mikroflory jelitowej są odpowiedzialne za wiele stanów chorobowych. Naukowcy zaczęli, więc badać jak słońce, i promieniowanie UV, i ilość witaminy D wpływa na nasz mikrobiom. Znalazłam dwa ciekawe badania.
Badania z Kanady
Zespół naukowców, z University of British Columbia w Vancouver, Kanada, postanowił odpowiedzieć na to pytanie, jak mikrobiom jelitowy reaguje na promieniowanie UV. Badano ochotników z niedoborem vitaminy D i tych, którzy mieli odpowiednie jej stężenie. Okazało się, że kiedy ochotnicy z niedoborem witaminy D otrzymali trzy sesje ekspozycji na UVB (w warunkach klinicznych), ich mikrobiomy jelit zmieniły się i nosiły te same cechy charakterystyczne, co u uczestników badania, którzy nie mieli niedoboru witaminy D. W badaniu okazało się też, że światło UVB zwiększa różnorodność mikrobiomu. Z wyników badań można wnioskować, że przyjmowanie suplementacji witaminy D, sprzyja zrównoważeniu i zróżnicowaniu mikrobiomu. Przed ekspozycją na UVB kobiety, które nie suplementowały wit D miały mniej zróżnicowany i zrównoważony mikrobiom jelitowy niż kobiety przyjmujące regularne suplementy witaminy D. W szczególności badani z niedoborem witaminy D doświadczyli wzrostu Firmicutes i Proteobacteria oraz spadku Bacteroidetes.
Else Bosman badaczka prowadząca eksperyment stwierdziła: „Odkryliśmy, że produkcja witaminy D była głównym czynnikiem zmiany w mikrobiomie. Dobrze wiadomo, że światło UVB wytwarza witaminę D, i teraz zaczynamy rozumieć, że witamina D jest ważna dla utrzymania zdrowych jelit”. Co prawda wciąż nie jest jasne w jakim zakresie zmiany w naszych mikrobiomach wynikające z wahań poziomu witaminy D wpływają na nasze zdrowie. Potrzebne są większe badania, które powinny obejmować pełne spektrum rodzajów skóry, a także uczestników płci męskiej i żeńskiej, sugerują autorzy w swoim artykule. W kanadyjskim badaniu wykorzystano bardzo selektywną grupę uczestników – kobiety z jasną karnacją skóry.
Badania austriackie
Badacze z Uniwersytetu Medycznego w Grazu zasugerowali, że witamina D3 może przyczyniać się do większej różnorodności gatunkowej bakterii w górnym odcinku przewodu pokarmowego, a także ograniczać rozwój patogenów oportunistycznych. Wykazali również, że wysokie dobowe dawki witaminy D3 przyjmowane przez pięć tygodni, doprowadziły do znacznego zredukowania populacji takich gatunków jak Pseudomonas spp. i Escherichia/Shigella spp.
Podobne jak badanie w Kanadzie, to również było prowadzone na małej grupie, bo tylko 16 osobowej. Od tych 16 zdrowych osób pobierano próbki z czterech różnych odcinków przewodu pokarmowego (poczynając od żołądka a kończąc na próbkach kału), przed i po zażyciu wysokiej dawki witaminy D3. W pierwszych czterech tygodniach eksperymentu uczestnicy przyjmowali 980 IU witaminy D3 na kilogram masy ciała tygodniowo, przez następne cztery tygodnie dawka wynosiła 490 IU na kilogram masy ciała tygodniowo. Zauważono zmiany w mikrobiomie oraz wzrost liczby limfocytów T CD8+ w górnym odcinku przewodu pokarmowego; większa liczba komórek odpornościowych w tym miejscu może być związana z obserwowanym obniżonym poziomem populacji Gammaproteobacterii.
Zarówno badanie kanadyjskie jaki i austriackie sugeruje, że witamina D ma wpływ na nasz mikrobom. Jednak wciąż potrzebne są kolejne badania i obserwacje.
Suplementacja witaminy D
Biorąc pod uwagę powyższe badania, pojawia się kolejna przesłanka za tym, aby suplementować witaminę D szczególnie w okresie zimowo-jesiennym. Skorzysta na tym też nasz mikrobiom. W Polsce, w związku ze stosunkowo krótkim okresem lata, trudno jest osiągnąć zalecone spożycie witaminy D z ekspozycji na słońce, a także mody na diety beztłuszczowe też nie sprzyjają odpowiedniej absorbcji witaminy D z pożywienia. Warto pamiętać, że konsekwencją stosowania diety o obniżonej zawartości tłuszczu może być niebezpieczne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ograniczenie spożycia witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, w tym witaminy D.
Zalecane dawki suplementacji witaminy D zalecane w okresie jesienno-zimowym
Dzieci (1.–10. roku życia) zalecana jest suplementacja w dawce 600–1000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie. U dzieci z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
Młodzież (11.–18. roku życia) zalecana jest suplementacja w dawce 800–2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie. U nastolatków z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
Dorośli (19.–65. roku życia) zalecana jest suplementacja w dawce 800–2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie. U dorosłych z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
Seniorzy (65.–75. roku życia) oraz osoby z ciemną karnacją skóry zalecana jest suplementacja witaminy D w dawce 800–2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie. Seniorzy z otyłością wymagają suplementacji w dawce 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
Seniorzy (>75. roku życia) zalecana jest suplementacja witaminy D w dawce 2000–4000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie. U starszych seniorów z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 4000–8000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.
