Miód to….? Na to pytanie można odpowiedzieć tylko jedno. Profilaktyka zdrowia. We wszystkich produktach pszczelich znajdują się substancje biologicznie czynne, które mają korzystny wpływ na nasze zdrowie. Miód powinniśmy spożywać przez cały rok, w odpowiednich ilościach jako składnik zrównoważonej diety.
Powrót do tradycji
Od wieków miód był dla ludzi ważnym elementem diety. Spożywano go na co dzień, używano jako środka słodzącego a także jako lekarstwa. Niestety tani cukier wyparł miód z naszej diety, a leki apteczne wyrugowały go z domowych apteczek i spiżarek. Ostatnio, na szczęście to się zmienia. Miód wraca na stoły, a także wchodzi do laboratoriów badaczy, którzy przyglądają się z coraz większym zainteresowaniem jego prozdrowotnym właściwościom.
Miód nie jest oczywiście panaceum na wszystkie dolegliwości, ale spożywany w odpowiednich proporcjach i regularnie może mieć zastosowanie wspomagające w profilaktyce chorób. Posiada walory smakowe oraz działa wzmacniająco i odżywczo na organizm ludzki.
Skąd bierze się prawdziwy miód?
Miód jest wytwarzany przez pszczoły z zebranego nektaru kwiatowego i spadzi. Spadź jest sokiem roślinnym przetworzonym przez mszyce, czerwce oraz miodówki, które nakłuwają liście i młode pędy i wysysają sok. Sok jest dla nich pokarmem, pobierają z niego białka, a resztę wydalają w postaci kropelek, czyli spadzi. Spadź w Polsce występuje na świerkach, jodłach, sosnach, lipach, klonach i wierzbach, w związku z czym uzyskujemy miody ze spadzi iglastej, liściastej lub mieszanej, czyli nektarowo-spadziowe. Jeśli chodzi o miody nektarowe możemy pozyskać miód z jednej rośliny np. miód lipowy lub wielokwiatowe pochodzące z nektaru wielu roślin.
Co kryje się w miodzie?
Miód pszczeli to prawdziwa skarbnica prozdrowtona. W jego skład wchodzi około 200 substancji, z których około 85% stanowią cukry w postaci mono- (glukoza i fruktoza) i disa-charydów, a także woda, białka, kwasy organiczne, minerały (wapń, żelazo, miedź, magnez, mangan, fosfor, cynk, sód i potas) i witaminy (głównie tiamina, witamina B6, niacyna, kwas pantotenowy i ryboflawina). Proporcje składników i barw miodu będzie różny w zależności od roślin, z których pochodził nektar, gatunku owadów, które go zbierały i warunków klimatycznych. Sposób składowania miodu wpływa na jego zawartość. Może ona ulec zmianie podczas przetwarzania oraz przechowywania na skutek zachodzących procesów fermentacji oraz oksydacji związków chemicznych.
Niektórzy muszą być ostrożni z miodem!
Miód jest super, ale nie dla wszystkich. Osoby cierpiące na cukrzyce powinny ostrożnie i z umiarem stosować miód. Miód nie jest zalecany dzieciom poniżej pierwszego roku życia, a także osobom cierpiącym na alergie pokarmowe, uczulonym na pyłek roślinny lub białko (jad) pszczeli.
Jak poznać prawdziwy miód?
Na półkach sklepowych jest wiele rodzajów miodu, ale aby miały one zachowane swoje walory prozdrowotne muszą być naturalne, czyli bez domieszki czegokolwiek. Miód kupować najlepiej ze sprawdzonej pasieki, z terenów czystych. Prawdziwy, dobry miód będzie się krystalizował. Taka jego natura. Większość z nas woli miód płynny, lejący się, dlatego wielu sprzedawców stosuje różne techniki, aby taki pozostał, ale wtedy traci swoje właściwości. Lejący się miód w zimie czy na przedwiośniu jest w większości podrobiony (miesza się różne rodzaju miodu taniego z Azji z miodem droższym)lub przegrzany. Taki miód jest bezwartościowy z powodu utraty cennych właściwości. Trzeba pamiętać, że miód podgrzany do 40 st.C traci swoje właściwości prozdrowotne, stając się tylko słodzącą masą.
Miód na zdrowie!
Codziennie rano rozpuścić łyżkę miodu w szklance wody, dodać łyżkę soku z cytryny, ząbek przeciśniętego czosnku lub kawałek imbiru. Woda nie może być gorąca – jej temperatura nie powinna przekraczać 40 st. C. Miód warto spożywać rano (kiedy nie zgromadziliśmy jeszcze zapasów glikogenu),bo jest w nim dużo fruktozy, która w nadmiarze jest metabolizowana jak cukier i będzie nam się odkładać jako tłuszcz.
Miód w laboratoriach badaczy, czyli wiemy coraz więcej… i wciąż badamy
Miód nie jest obojętny dla naszego organizmu. Zawiera substancje, które mogą pomóc w profilaktyce i terapii wielu chorób. Coraz więcej badań naukowych tego już dowiodła, a badacze wciąż odkrywają nowe zadziwiające działanie miodu. Oto kilka przykładów:
Immunomodulujące i antybakteryjne działanie miodu
Od wieków wiadomo, że miód dodaje sił poprzez działanie wzmacniające na układ odpornościowy i dlatego często zalecano spożywanie miodu podczas infekcji. Dobroczynne działanie miodu wykazuje raczej działanie długofalowe – aby uzyskać wymierne rezultaty musi być on spożywany systematycznie, czyli warto przyjmować go przez cały okres zwiększonego ryzyka zachorowania np. w okresie jesienno-zimowym. Miód ma udowodnione działanie antybakteryjne, dzięki obecności termostabilnych substancji antybiotycznych . Alkoholowe roztwory miodu (metanolowe, etanolowe) wykazują szerokie spektrum antybakteryjne zarówno na bakterie tlenowe, beztlenowe, Gram-dodatnie (Sta-phylococcus aureus, Bacillus subtilis, Bacillus cereus,Enterococcus faecalis, Micrococcus luteus), jak i Gram-ujemne (Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhi). Działanie to może być bakteriobójcze lub bakteriostatyczne w zależności od użytego stężenia i warunkowane jest przez flawonidy, kwas benzoesowy i cynamonowy. Związki te, dzięki działaniu antyoksydacyjnemu, unieszkodliwiają bakterie przez nadtlenek wodoru, występujący w miodzie.
W Polsce przeprowadzono analizy, z których wynika, że najwięcej właściwości antybiotycznych mają miody: nawłociowy, gryczany i nektarowo-spadziowy.
Działanie przeciwnowotworowe
Coraz więcej badań jest zgodnych w tym, że miód ma działanie przeciwnowotworowe. Takie właściwości wynikają z dużej ilości związków fenolowych: kwasów fenolowych, kwasu kawowego, kwasu benzoesowego oraz kwas galusowego, jak również flawonoidów (kwercytyna, katechina czy kampeferol). Z badań prof. Marii Borawskiej z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku wynika, że produkty pszczele (propolis i miód) mogą wesprzeć terapię glejaka mózgu poprzez hamowanie wzrostu komórek tego nowotworu. W czasie badań sprawdzono też miód nie spowoduje obniżenia wpływu leków na rozwój tej choroby. Są to badania wstępne, ale bardzo obiecujące. W badaniach wykazano również, że miody, mające najwięcej właściwości przeciwnowotworowych, to te, które pozyskiwane są z obszarów gdzie rosną topole i brzoza brodawkowata. W tych miodach występują wówczas pochodzące z nich związki jak chryzyna, ester fenetylowy kwasu kawowego, czy tricetyna, o silnym działaniu przeciwnowotworowym.
Istnieje wiele badań naukowych, przeprowadzonych in vitro, ukazujących wpływ hamujący różnych rodzajów miodu na komórki nowotworowe. Efektywność wpływu antynowotworowego zależy od rodzaju stosowanego miodu, a także od badanych komórek rakowych. Np. miód tymiankowy ma właściwości przeciwnowotworowe wobec komórek raka piersi, prostaty i raka endometrium. Miód Manuka w badaniu na myszach, podawany dożylnie wraz z chemioterapią, zwiększa przeżywalność i zahamowanie rozwoju komórek czerniaka, działając cytotoksycznie na komórki nowotworowe i nie uszkadzając komórek prawidłowych. Jednak wciąż potrzebujemy większej ilości badań, szczególnie klinicznych, by jednoznacznie określić terapeutyczne możliwości wykorzystania miodu w chorobach nowotworowych.
Miód na nadciśnienie i cholesterol
Konsumpcja miodu może zmniejszyć ryzyko rozwoju miażdżycy także poprzez obniżenie stężenia trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, cholesterolu o niskiej gęstości LDL-C oraz zwiększenie stężenia cholesterolu o dużej gęstości HDL-C we krwi, co wykazały niektóre badania.
Nadciśnienie tętnicze to problem wielu Polaków. Przeprowadzone badania na szczurach hipertensyjnych wykazały bardzo obiecujące. Podawanie miodu malezyjskiego przyczyniło się do obniżeniem ciśnienia tętniczego w porównaniu do grupy kontrolnej. Efekt ten został uzyskany według badaczy dzięki antyoksydacyjnemu, ochronnemu działaniu miodu.
Jak wykazały badania, miód gryczany korzystnie wpływa na stan naczyń krwionośnych, działa przeciwmiażdżycowo.
Miód a kaszel
Miód jako skuteczny środek łagodzący kaszel, głównie ten występujący w nocy znalazł swoje potwierdzenie u badaniach. Wykazano również, że miód może lepiej zwalczać kaszel niż dekstrometorfan – jeden z leków przeciwkaszlowych. Powinien być stosowany w jednorazowej dawce 2,5 ml przed snem u dzieci powyżej pierwszego roku życia.
W przeziębieniach i stanach zapalnych gardła można stosować płukanki miodem.
