Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków śladowych w organizmie człowieka. Jego obecność jest niezbędna dla podziałów komórkowych i różnicowania powstałych komórek. Jest zaangażowany w ogólnoustrojową homeostazę, odpowiedź immunologiczną, apoptozę i starzenie organizmu. Cynk jest związany z aktywnością ok. 10% wszystkich białek w organizmie człowieka. To mało? Zadbajmy o odpowiednią podaż cynku z pożywienia.
Jak wchłaniamy cynk?
Cynk wchłania się głównie drogą pokarmową, szczególnie w dwunastnicy (60%) i jelicie krętym (30%), ale także w jelicie czczym (8%), kątnicy i okrężnicy (3%). Musi zostać uwolniony ze spożytego pokarmu, co dzieje się dzięki procesom trawiennym. Organizm przyswaja ok. 26–33% cynku przyjętego z produktami spożywczymi; wartość ta wzrasta na czczo. Obecność cynku stwierdzono we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych, przy czym 85% rezerwuaru tego pierwiastka znajduje się w mięśniach i kościach, 11% w skórze i wątrobie, a pozostała ilość w innych częściach ciała (siatkówka i tęczówka oka, nerki, włosy, paznokcie, pęcherz oraz mięsień sercowy).
Co wpływa na zaburzenia wchłaniania cynku z pożywienia i jego niedobór?
Przede wszystkim nadmierne spożywanie pokarmów wzbogaconych miedzią i żelazem oraz stosowanie leków ograniczających wydzielanie kwasu żołądkowego, który jest czynnikiem niezbędnym do wchłaniania cynku z pokarmu. Do wystąpienia deficytu tego pierwiastka prowadzi także dieta bogata w wapń i fosfor, błonnik i pełnoziarniste produkty. Również brak cynku może wystąpić u wegetarian.
Do czego potrzebny nam cynk?
Cynk pełni szereg funkcji w organizmie. Warunkuje on miedzy innymi prawidłowy wzrost i rozwój, poprzez wspieranie układu odpornościowego. Potrzebujemy cynku, aby zachować homeostazę organizmu, prawidłowo funkcjonował narząd wzroku oraz nasze zdrowie psychiczne.
Objawy niedoboru cynku
Wśród wczesnych niedoborów cynku możemy zaliczyć utratę apetytu, ospałość, ale także nerwowość, drażliwość i niepokój. Może dojść do osłabienia słuchu i wystąpienia szumów usznych. U mężczyzn dochodzi do upośledzenia zarówno spermatogenezy. Niedobory cynku u dzieci prowadzą do zwolnienia tempa wzrostu i dojrzewania. Im niedobory utrzymują się dłużej może dojść do poważnych zaburzeń jak anemia, złe gojenie się ran, stany zapalne skóry, choroby jelit, rozwój miażdżycy tętnic, zwiększonej podatności na infekcje, a także do wystąpienia zaburzeń neurodegeneracyjnych. Jeśli w organizmie występują niedobory cynku, ma to wypływ na zachowanie homeostazy magnezu, chromu i kadmu.
Produkty bogate w cynk
Cynk znajduje się głownie w produktach pochodzenia zwierzęcego mięso i podroby. Znaczne ilości cynku występują w pieczywie ciemnym, kaszy gryczanej, suchych nasionach roślin strączkowych, serach żółtych i owocach morza, w pestkach dyni , kakao.
Cynk a depresja
Depresja jest coraz częściej występującą chorobą. Rosnąca liczba doniesień naukowych wskazuje na zmiany stężenia cynku w surowicy u pacjentów chorujących na depresję. Co prawda dane te bywają sprzeczne, ale w większości przypadków wykazywano obniżenie stężenia cynku w ostrym epizodzie depresyjnym. Grupa polskich naukowców z Zakładu Zaburzeń Afektywnych Katedry Psychiatrii CM UJ oraz Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk przeprowadziła badanie obejmujące dużą grupę pacjentów z jednobiegunową depresją nawracającą. Celem badania było określenie stężeń cynku w różnych fazach choroby. Okazało się, że w fazie depresji stężenie cynku w surowicy było u pacjentów istotnie statystycznie niższe niż w grupie kontrolnej osób zdrowych. Natomiast w fazie remisji było ono porównywalne do osób zdrowych. U osób będących w fazie remisji, stężenie cynku w surowicy (u pacjentów z historią lekooporności w ostatnim epizodzie depresji) było znacząco niższe niż u osób bez cech lekooporności. Ponadto stężenie cynku w remisji skorelowane było z liczbą epizodów depresyjnych w ostatnim roku. Mechanizm ww. zmian nie jest do końca poznany, ale postuluje się jego związek z aktywacją stanu zapalnego oraz stresu oksydacyjnego z przebiegu depresji.
