Coraz więcej uwagi poświęca się produktom wytwarzanym przez pszczoły. Propolis jest jednym z nich. Od lat wiedziano, że działa na różne schorzenia, jednak dopiero w XX wieku zaczęto dokładnie badać jego właściwości. I okazało się, że ma ich bardzo wiele. Coraz więcej badaczy uznaje jego właściwości lecznicze, a również medycyna akademicka patrzy na ten produkt z coraz większym zainteresowaniem. Propolis stosowany jest zarówno w warunkach domowych, jak i w terapii szpitalnej.
Propolis i jego skład
Propolis to kit pszczeli, czyli substancja żywiczna, która jest spoiwem wypełniającym każdą wolną szparę gniazda pszczelego – czy to ula, czy naturalnej barci. Kit służy pszczołom głównie jako materiał uszczelniający i dezynfekujący. Jest niejako barierą ochronną przed zagrożeniami, które mogą zniszczyć ul np. grzybami, bakteriami czy wirusami. W skład propolisu wchodzą: 50% to substancji żywicznych, 30% wosku pszczelego, 10% substancji lotnych, 5% pyłków kwiatowych, 5% to domieszki mechaniczne. Kit pszczeli bogaty jest w kwasy aromatyczne, jak kwas kawowy, cynamonowy i ferulowy, oraz ich estry, z których najistotniejszy jest ester fenyloetylowy kwasu kawowego (CAPE) wykazujący szerokie spektrum właściwości biologicznych. Ważne są także flawonoidy, jak chryzyna, apigenina, galangina, które również są istotne dla właściwości biologicznych propolisu.
Propolis, bakterie i antybiotyki
Nasz świat poprzez nadmierne używanie antybiotyków „wyhodował” sobie wielolekową oporność mikroorganizmów. Mamy coraz większy problem z bakteriami, które stały się oporne na leczenie. I to z pomocą może przyjść propolis. Ma on szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego zarówno wobec bakterii Gram dodatnich, jak i Gram ujemnych, w tym opornych na chemioterapeutyki. Zauważono, że propolis może wspierać terapie antybiotykowe poprzez zwiększenia skuteczności stosowanych razem z propolisem antybiotyków, takich jak: ampicylina, gentamycyna, streptomycyna, ceftriakson. Dość powszechnym problemem są wrzody żołądka wywołane przez helicobater pylori. Najnowsze badania wykazują również działanie propolisu wobec tej bakterii, co wskazuje obiecującą drogę terapeutyczną tego zakażenia. Za pomocą propolisu można leczyć ropne choroby skóry, w tym zakażenia wywołane przez gronkowce, między innymi czyraki i ich postać gromadną, przewlekłe zapalenia mieszków włosowych, zapalenie gruczołów potowych, ropnie pach, a także zakażenia paciorkowcowe i mieszane, to jest piodermie przewlekłe wrzodziejące, a także zajady.
Propolis, grzyby i grzybice
Wiemy, że leczenie grzybic to proces trudny i długotrwały. Niektóre grzyby, szczególnie Candida spp. są oporne na powszechnie używane flukonazol i nyststynę, ale wykazano, że propolis wykazuje silne działanie wobec tego grzyba. Propolis i jego aktywność przeciwgrzybicza znajduje zastosowanie kliniczne zwłaszcza w ginekologii i dermatologii, głównie w leczeniu chorób skóry, w tym grzybic skóry. Pozytywne wyniki lecznicze zaobserwowano w przypadku grzybic skóry różnego pochodzenia, wywołanych zarówno przez dermatofity (grzybice skóry owłosionej i gładkiej), jak i grzyby drożdżoidalne (okolice międzypalcowe rąk i stóp, fałdy skórne, okolice pachwinowe). Propolis pomaga również przy leczeniu grzybiczego zapalenie jamy ustnej, czyli pleśniawek. Mówiąc już o chorobach skóry, okazuje się, że propolis świetnie sprawdza się w leczeniu oparzeń różnego pochodzenia. W tych przypadkach warto włączyć do terapii maści zawierające propolis lub nalewkę z propolisu.
Propolis, wirusy i opryszczka
Propolis ma właściwości przeciwwirusowe, które zostały udowodnione wobec wirusów: HSV-1, HSV-2, VSV, Coxsackie oraz HIV. Np. wirus HSV wywołuje opryszczkę narządów płciowych. Na to schorzenie stosuje się acyklowir (zresztą sosowany też w terapii opryszczki na ustach). W jednym z badań wykazano, że propolis jest skuteczniejszy od acyklowiru, powodując szybsze gojenie zmian oraz ustąpienie miejscowych dolegliwości. Dodatkowo propolis zabezpieczał przed nadkażeniem bakteryjnym wykwitów . Za pomocą propolisu można leczyć liczne schorzenia jamy ustnej, w tym ostre i przewlekłe opryszczkowe zapalenie jamy ustnej (afty), , powierzchniowe zapalenie języka i rogowacenie białe błony śluzowej policzka. Badania kliniczne wykazały, że propolis stosowany wspomagająco pozwala na uzyskanie znacznej poprawy stanu zdrowia we wszystkich przypadkach wirusowego zapalenia wątroby, przewlekłych zakażeń pęcherzyka żółciowego, dróg żółciowych i dróg moczowych.
Nie ma co prawda jeszcze badań, na temat leczenia lub wsparcia leczenia propoliscem COVID-19, ale logika nakazuje zastanowić się nad jego wykorzystaniem w walce z tym wirusem.
Propolis i schorzenia układu oddechowego
Propolis podobnie jak miód świetnie sprawdza się w leczeniu schorzeń układu oddechowego. Pomaga on w stanach zapalnych oskrzeli i przewlekłym nieswoistym zapaleniu płuc. Dla przykładu po 3-miesięcznym leczeniu propolisem w przewlekłym zapaleniu oskrzeli uzyskano znaczną poprawę zdrowia u 93% chorych. Skuteczne okazały się także inhalacje z propolisu. Pozwalają one na wyleczenie około 75% chorych z zapaleniem gardła wywołanym przez gronkowce złociste i na około 77% wyleczeń zapalenia krtani.
Propolis i nowotwory
Schorzenia onkologiczne to zmora naszych czasów. Naukowcy cały czas szukają leku na nowotwory. Pod lupę wzięto również propolis i jego działanie antynowotworowe. W Polsce takie badania prowadzone są głównie w Białymstoku. Co do tej pory odkryto? Propolis, hamuje w warunkach laboratoryjnych namnażanie się komórek groźnego guza mózgu – glejaka wielopostaciowego. Takie badania prowadziła prof. Maria Borawska z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Dotychczasowe badania in vitro wykazują, iż propolis stymuluje apoptozę w komórkach raka pęcherza moczowego. Apoptoza to naturalny proces zaprogramowanej i podlegającej kontroli śmierci komórki w organizmie wielokomórkowym. Dzięki niemu z organizmu usuwane są zużyte lub uszkodzone komórki. W badaniach in vivo wykazano, iż alkoholowy roztwór propolisu indukował apoptozę oraz działał synergistycznie do zastosowanej chemioterapii (docetaxel, paclitaxel) [50] lub radioterapii w raku gruczołu krokowego. Obserwacje dowiodły, że propolis prezentuje silniejsze działanie cytotoksyczne. Udowodniono, iż propolis działa wobec komórek nowotworowych zależnych od androgenów (LNCaP), zmniejszając wśród nich poziom PSA i receptorów androgenowych (AR).
Propolis stosuje się w postaci nalewki, maści, aerozolu. Dostępny jest w aptekach, sklepach zielarskich i u pszczelarzy. W tym miejscu warto zastanowić się jak ważne są pszczoły i ich praca. Miód i propolis mogą mocno pomóc nam w walce z wieloma schorzeniami. Warto o tym pamiętać.
