Leczenie ziołami zyskuje coraz większą rzeszę zwolenników. Do łask wracają babcine przepisy na syropy, nalewki, maści. Zioła i rośliny obok, których przechodziliśmy do tej pory obojętnie zyskują w naszych oczach dzięki badaniom naukowców. Jednym z nich jest mniszek lekarski, inaczej zwany mleczem. Na wiosnę pełno żółtych kwiatków, które z czasem zamieniają się w „dmuchawce”. Zwolennicy pięknych trawników walczą z nim zażarcie, zielarze widzą w nim źródło wsparcia zdrowia. Można go wykorzystać do robienia między innymi syropu, a miód z mniszka ma wielorakie działanie. Poznajmy tę pospolitą roślinę od innej strony i kilka produktów z niej wykonanych.
Mniszek lekarski , czyli Taraxacum officinale
Jest to roślina wieloletnia o grubym korzeniu polowym, z którego wczesną wiosną wyrasta rozeta liści odziomkowych, a potem niewielkie pędy kwiatowe , ok 50 cm, kwiaty żółte zebrane w koszyczek kwiatowy, liście o charakterystycznym kształcie przypominające zęby lwa. Na każdej szypułce znajduje się tylko jeden kwiatostan. Kwiatostany otwierają się rano a zamykają pod wieczór. Mniszek kwitnie od kwietnia do lipca, potem ponownie do września. Cała roślina zawiera biały, gorzki sok mleczny. Mniszek występuje powszechnie w Europie, Azji i w Ameryce. W Polsce rośnie pospolicie na trawnikach, łąkach, pastwiskach, ugorach, i nieużytkach. Surowce z mniszka lekarskiego pozyskiwane są ze stanu naturalnego, w ostatnich latach rozpoczęto również uprawy na plantacjach!
Surowiec i jego pozyskiwanie
Surowcem zielarskim jest korzeń mniszka, korzeń mniszka z zielem oraz liść mniszka, rzadziej kwiat mniszka. Zbiór korzeni przeprowadza się późną jesienią, kiedy gromadzą one na zimę najwięcej substancji zapasowych i bardzo wczesną wiosną, tuż przed wybiciem liści w rozetę i pędów kwiatowych, aby zawarte w nich były jeszcze soki, które będą przemieszczane do liści i pędów kwiatowych. Do użytku wybiera się korzenie dobrze wykształcone, grube i zdrowe z roślin starszych. Potem korzenie myje się i oddziela się małe korzonki boczne, odcina części nadziemne i suszy w suszarni ogrzewanej w temp. 30 stopni Celsjusza. Kwiaty zbiera się na początku kwitnienia i można je suszyć tak samo jak inne części rośliny.
Substancje aktywne
Korzeń mniszka zawiera gorzkie związki seskwiterpenowe, triterpeny, inulinę, fitosterole, kwasy organiczne, garbniki, olejek eteryczny, sole mineralne m.in. potasu. Liść mniszka zawiera dodatkowo flawonoidy, fenolokwasy, kartenoidy, sole nineralne patasu, magnezu i krzemu, vit. C i B , pochodne kumaryny, taraksakozyd, związki flawonoidowe.
Działanie i zastosowanie
Jako środek gorzki, mniszek lekarski zwiększa wydzielanie gruczołów trawiennych. Po iniekcjach dożylnych z ekstraktu z mniszka lekarskiego obserwowano zwiększone wydzielanie żółci. Ziele działa moczopędnie dzięki czemu może być stosowany w celu odtruwania i oczyszczania organizmu. Wykazuje działanie rozkurczowe, przeciwcukrzycowe, zwiększa odporność organizmu. Zewnętrznie działa regenerująco na skórę, przyśpiesza gojenie się uszkodzeń skóry.
Syrop z mniszka lekarskiego
Syrop z mniszka to naprawdę ciekawa substancja na poprawę zdrowia. Dostałam taki syrop własnoręcznie wykonany przez starszą panią z sąsiedztwa. Twierdzi, że leczy nim przeziębienia i problemy z trawieniem z dużą skutecznością. Zaciekawiło mnie to, więc zaczęłam szukać informacji. Okazuje się, że syrop z mniszka to tradycyjny produkt stosowany od lat. Nie znałam go, może dlatego, że moja babcia na przeziębienia robiła syrop z cebuli, albo syrop z pędów sosny. Ale wróćmy do mniszkowego syropu. Ma dwa tradycyjne zastosowania: jako wsparcie w infekcjach górnych dróg oddechowych z bólem gardła i kaszlem a także jako środek wspomagający trawienie i pobudzający wydzielanie soków żółciowych. Jak go zrobić samodzielnie? Okazuje się, że nie jest to takie trudne.
Najpierw trzeba nazbierać kwiatów mniszka. Sama przyjemność chodzić po łące:). Teraz pod koniec lipca mlecze zaczynają znowu kwitnąć. Aby przygotować dwa, trzy słoiczki potrzebujemy zapełnić kwiatami 1 litrowy garnek. (Kwiaty lekko ubijamy). Oczywiście zbieramy rośliny z łąk oddalonych od dróg i pól, na których wykonywano opryski. Dodajemy 1 litr wody i 1 kg cukru. Warto odciąć zielone łodygi. Kwiaty zalewamy wodą i gotujemy ok 20 min. Studzimy i odstawimy na 24h do lodówki. Następnego dnia gotujemy całość jeszcze raz i po wystudzeniu odciskamy sok przez gazę apteczną, do soku dodajemy cukier. Gotujemy, ciągle mieszając do uzyskania konsystencji „gęstego miodku” potrwa to około 1 godziny. Gorący syrop przelewamy do słoików.
Miód z mniszka
Pszczelarze i znawcy tematów miodowych uważają go za jeden z najzdrowszych miodów. Warto go stosować jako środek wspomagający w walce z chorobami serca, nerek, pęcherza, dróg moczowych oraz żołądka. Podobno miód ten wpływa wzmacniająco na działanie ludzkiego układu odpornościowego, zapobiegając osłabieniom. Ponadto znane są również jego dobroczynne właściwości w leczeniu ran – znacząco przyspiesza ich gojenie.
Mniszek lekarski zaczyna znowu kwitnąć, pojawia się na łąkach. Warto się po niego wybrać i zrobić sobie swój własny syrop. To niezła frajda i satysfakcja.
